İzmir’de Smyrna Agorası’ndaki arkeolojik hafriyatlarda Osmanlı Devri’ne ilişkin yüzlerce Kütahya fincanı ortaya çıkarıldı.
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi ismine yürütülen hafriyat çalışmaları ile dünyanın kent merkezindeki en büyük antik periyot agoralarından biri olan, 2 bin 500 yıllık tarihe sahip Smyrna Agorası’nın tarihi gün yüzüne çıkıyor.
Kadifekale’den Kemeraltı’na kadar uzanan ve Büyük İskender tarafından 193 hektarlık alanda kurulan kentte gerçekleştirilen arkeolojik kazılarla farklı devirlere ilişkin binlerce nesne keşfediliyor.
Bu kapsamda İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Türk İslam Arkeolojisi Kısmı öğretim üyesi ve Smyrna Antik Kenti Hafriyat Heyeti Lideri Doç. Dr. Akın Ersoy önderliğinde yürütülen arkeolojik çalışmalarda Osmanlı Dönemi’ne ilişkin yüzlerce Kütahya fincanı ortaya çıkarıldı.
Doç. Dr. Ersoy, “Objelerin içerisinde Kütahya fincanlarının değerli yer aldığını söylemeliyiz. Türk-İslam devri açısından Anadolu’daki arkeolojik hafriyatlarda en fazla Kütahya üretimi fincanların ele geçtiği bir arkeolojik çalışma içerisindeyiz” dedi.
“18’İNCİ YÜZYILDA ÜRETİLEN FİNCANLAR, ANADOLU’NUN HER KÖŞESİNE YAYILDI”
Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı öğretim üyesi olan ve Smyrna kazılarında Osmanlı ve Avrupa üretimi seramikler üzerine çalışmalar yürüten Doç. Dr. Sevinç Gök İpekçioğlu ise şöyle konuştu:
“Osmanlı’da kahve kültürü çok ağır ve kahve sevilerek tüketiliyor. Kahve kültürünün en kıymetli ögelerinden birisi de fincanlar. Bilhassa 18’inci yüzyılda Kütahya’da üretilen fincanlar Anadolu’nun her köşesine yayılıyor. Bu fincanlar lokal ustalar tarafından atölyelerde üretilip birçok kente gönderiliyor. Bu kentlerden birisi de Smyrna. Smyrna’da birçok materyal ortaya çıkarıldı. Bu materyaller bölgede çok sayıda kahvehane, züccaciyeci olabileceği ya da meskenlerde kullanıldığı tarafında birtakım ihtimalleri oluşturuyor.”
“BAZILARINDA İMZALAR BULUNUYOR”
Fincanların motifleriyle ilgili de bilgiler veren Doç. Dr. Gök, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Genellikle halk tipi olarak isimlendirdiğimiz özgür fırça darbeleriyle ya da iğne şablon kullanarak ürettikleri çok değerli örnekler. Fincanların yanı sıra tabak, kase ve fincan altlıkları da ele geçen buluntular ortasında yer alıyor. Fincanların üzerinde imzalar da var. İmzalardan 2 adedini tespit edebildik. Osmanlıca yazılmış bir ‘ayvaz’ sözü görebiliyoruz. Bunun bir ustadan birçok dağıtımcıya ilişkin olabileceği konusunda fikirlerimiz var. Çok az örneği bulunan bir de ‘yazıcı’ imzası bulunuyor. Bilhassa İzmir’de liman kentinin gelişmesi ve Türk yerleşimiyle birlikte Agora çok kıymetli bir Osmanlı yerleşim alanı olmuş. Buradaki yerleşime bağlı olarak hem mutfak kapları hem de gündelik ömür gereçleri çokça bulundu. Bu örnekler içinde elde edilen yüzlerce fincan da değerli bir kümesi oluşturuyor.” (DHA)
